Współczucie

Czym jest współczucie?

Współczucie jest sposobem odnoszenia się do siebie samego i innych w sposób troskliwy w obliczu naszej ludzkiej niedoskonałości (ciała, genów, umysłu, relacji), błędów, które popełniamy, trudności, które życie przynosi.

Odnosimy się tutaj do trzech rodzajów czy też przepływów współczucia: współczucia wobec siebie samego, współczucia, które umiemy otrzymać od innych, a także współczucia, które dajemy innych.

Samo współczucie wobec siebie samego składa się z trzech elementów: życzliwości wobec siebie samego (co kontrastuje z samokrytyką, obwinianiem siebie), byciem uważnym wobec przeżywanej trudności (zamiast unikania jej lub też zagłębiania się w nią), a także świadomości, że trudności są częścią historii wszystkich ludzi (co stoi w kontraście do poczucia izolacji) (Neff, 2003). Współczucie tym samym zawsze odnosi się do relacji, z samym sobą oraz z innymi.

Innymi słowy, współczucie „to wrażliwość na cierpienie swoje i/lub innych istot z jednoczesnym głębokim zaangażowaniem (zobowiązaniem) w celu zmniejszenia i zapobiegania temu cierpieniu”. Mamy zatem tu do czynienia z dwoma różnymi umiejętnościami: tym, w jaki sposób potrafimy być z trudnością w naszym życiu oraz mądrością wyboru odpowiedniego zachowania w celu zmniejszenia tego cierpienia (czy to cierpienia na poziomie ciała, emocji, czy też relacji). Jak jednak twierdzi brytyjski psycholog, psychoterapeuta oraz twórca Terapii Skoncentrowanej na Współczuciu (ang. Compassion-Focused Therapy), Paul Gilbert, w celu zrozumienia współczucia musimy także zrozumieć, co je wyłącza i blokuje. Nie chodzi tutaj o niczyją winę, lecz o to, w jaki sposób nasze ciało funkcjonuje w pewnych okolicznościach. Niektóre rodzaje pozytywnych uczuć mogą bowiem być zagrażające: w związku z poprzednim doświadczeniami możliwe, że niebezpiecznie jest czuć się bezpiecznie, że ktoś to nasze poczucia bezpieczeństwa nadużył. Możliwe też, że uczucia współczucia kojarzą się z takimi przekonaniami, że jest to forma słabości, pobłażania, poddania się, że ktoś może nas wykorzystać (może w przeszłości wykorzystał). Możemy mamy przekonanie, że krytyka i rygor „robią dobrze”, motywują, wspierają rozwój, dają siłę. Jednak paradoksalnie to właśnie współczucie może wzmocnić naszą odporność na poziomie fizycznym i psychicznym, co z kolei w sposób bezpośredni przekłada się na nasze zachowanie, codzienne funkcjonowanie w różnych okolicznościach.

Na podstawie artykułów Julii E. Wahl. Wszelkie prawa zastrzeżone.